این روزها فیلم سینمایی «گرگ‌بازی» به نویسندگی و کارگردانی عباس نظام‌دوست و بازی علی مصفا، هانیه توسلی، نگار جواهریان، سعید چنگیزیان، سهیلا گلستانی، مهسا علاف
نقدی بر گرگ بازی آخرین ساخته عباس نظام دوست
عبارات مهم : داستان
این فیلم زیاد شبیه به یک بازی دورهمی است تا یک فیلم سینمایی درست و حسابی! بنابراین کلید واژه مهم این فیلم هم «بازی» است نه یک داستان دراماتیک. با این تفاسیر فیلم های مهمی در تاریخ سینمای دنیا وجود دارد که یک «بازی» را دست آویزی جهت داستان و روایت خود کرده اند و علاوه بر این حرف هایی هم جهت گفتن داشته اند.
فیلم «بازی های مسخره» (۱۹۹۷)- بازسازی شده است در هالیوود (۲۰۰۷)- به کارگردانی «میشائیل هانکه» یکی از بااهمیت ترین فیلم ها در این زمینه است.
داستان این فیلم راجع به دو مرد جوان است که خانواده ای را گروگان می گیرند و جهت تفریح آن ها را به انجام بازی های سادیستی وا می دارند. فیلم «بازی های مسخره» حتی با تماشاگر هم بازی می کند. در جایی از فیلم می بینیم که یکی از اعضای خانواده از دست گروگان گیرها رهایی می یابد ولی کارگردان تصویرهای فیلم را به عقب می برد و این بار شخصیت فراری دوباره در چنگ دیوانگان سادیستی اسیر می شود.
«بینامتنیت »های سینمایی، ادبی و تئاتری
فیلم «غریبه های تمام و کمال» (۲۰۱۶) ساخته «پائولو جنووسی» نیز یک دورهمی را نشان می دهد که در پایان، روابط باعشق و مخفیانه تمام کاراکترها، تبدیل به یک تراژدی وحشتناک می شود.
بنابراین هر دو فیلم «بازی های مسخره» و «غریبه های تمام و کمال» مورد توجه کارگردان فیلم «گرگ بازی» بوده هست. از طرفی، اردیبهشت سال ۱۳۹۶ بود که نمایش «مافیا» به نویسندگی و کارگردانی افروز فروزند در تئاتر باران اجرا شد که نویسنده بر اساس بازی مافیا، روابط خانوادگی و اجتماعی کاراکترهای نماشی خود را نشان می داد. تمام این مثال ها می تواند نشان بدهد که فیلم «گرگ بازی» نه تنها تازگی در ایده و اجرای خود ندارد بلکه به شدت نسبت به «روایت گری» و «روایت شناسی» عقب مانده هست.
حتی در داستان نویسی هم شاهد آثار نویسندگانی مانند «ایتالو کالوینو» هستیم که این نوع از روایت را بارها به کار گرفته اند. نباید از شیوه نویسندگی «خورخه لوئیس بورخس» نیز غافل شد.
«رولان بارت» – منتقد فرانسوی- راجع به کالوینو می نویسد: «کالوینو نویسنده ای است که جایی چنان روشن همه چیز را به طنز می گیرد و جایی جهانی خلق می کند سراسر ابهام و رمز و راز و از این رو بر غنای داستان می افزاید.» فکر می کنم توانسته باشیم ردپای روایت فیلم «گرگ بازی» را در بین آثار هنری دیگر به خوبی پی گرفته باشیم.
نشانه های دم دستی و سطحی
«ژاک دریدا» – فیلسوف فرانسه زبان الجزایری – اعتقاد دارد: «برجسته کاری و طرح ساختارها، زمانی بهتر دیده می شود که محتوا یعنی انرژی حیات بخش معنا، بی اثر و خنثی شود.»
فیلم «گرگ بازی» به شدت فرمالیستی هست. درواقع، زیاد معناگریز و حتی بی معناست.
این فیلم از ساختارهایی که خلق می کند فراتر نمی رود و می توان گفت که ساختارهای روایی اش به شدت شکننده و سست هم هست. بر اساس نظریه ساختارگرایی ما باید زیاد دنبال این باشیم که: «متن چگونه معنا می دهد نه اینکه متن چه معنایی دارد.» ساختار روایی فیلم «گرگ بازی» تلاش می کند به تماشاگر کلک بزند آن هم با کمترین هوشمندی و دقت نظر. این فیلم می خواهد شما را درگیر روایتی پیچیده کند ولی در نهایت شما را سرگردان می کند.
برای اینکه خرده پیرنگ ها و خرده روایت های، بی معنی و آبکی را جهت داستان مهم خود طراحی کرده است.
شخصیت «دکتر» و همسرش «هما» در فیلم مانند «شبح» هستند. این امر نشانگر ضعف شدید نویسندگی هست. رابطه سعید و هما باز نمی شود، رابطه دکتر و مرتضی باز نمی شود.
شاهد فلاش بک هایی به شدت بی معنی هستیم که هیچ ربطی به داستان کلی و ژانر پلیسی- معمایی ندارد. اینجا پرسش مهمی مطرح می شود؛ اگر شاهد دیدن فیلمی با حضور کارآگاه مشهور یعنی «هرکول پوآرو» باشیم و این کارآگاه در نهایت نتواند گره های معما و جنایت را باز کند، چه می شود؟ فیلم «گرگ بازی» هم این کار را می کند. شاهد حضور سه پلیس به شدت خنگ و سطح پایین و دست وپاچلفتی هم در فیلم هستیم! پلیس هایی که به نظر می رسد شلوار خود را هم به زور پا کرده اند و آنقدر کم هوش هستند که آدم می ماند چطور حرف زدن و راه رفتن یاد گرفته اند. این مثال ها می تواند به خوبی ساختار روایی فیلم «گرگ بازی» را روشن کند.
از نظر «فردینان دوسوسور» در کتاب جریان ساز «درس های زبان شناسی عمومی»، عنصرهای بنیادین یک زبان و بلکه تمام محصولات تفکر انسانی و رفتارهای فرهنگی، «نشانه ها» هستند.
به باور نشانه شناسان همه نظام ها از نشانه هایی ساخته شده است اند که افراد به طریقی توافق شده است یا قراردادی به آنها تصویر العمل نشان می دهند. نشانه های فیلم «گرگ بازی» با کودکان فیلم ندیده و سینمانرفته به خوبی ارتباط برقرار می کند ولی با سینماروهای حرفه ای و کاربلد سر ستیز دارد. شاید حتی سرتان را هم به دیوار بکوبید. «میشل فوکو»- فیلسوف فرانسوی- در مقاله کوتاه «مولف چیست؟»، ایده «مرگ مولف» نوشته «رولان بارت»- منتقد فرانسوی – را زیر پرسش می برد. او اعتقاد دارد که نوشتار بازی ای است از نشانه ها، بنابراین فیلم «گرگ بازی» هم بازی از نشانه های دم دستی و سطحی است.
نشانه هایی تو خالی و بی معنا که تلاش می کند تماشاگر را گیج کند و در نهایت او را با دستان خالی به بیرون از سالن سینما بفرستد. فیلمی که نه به پرسشها اجتماعی می پردازد و نه به شخصیت ها و نه به داستانی قدرتمند؛ نویسنده تنها تلاش می کند بازی کند و بازی اش هم پوک و پوسیده و لوس است.
وزنامه
نقدی بر گرگ بازی آخرین ساخته عباس نظام دوست
روزنامه ابتکار
واژه های کلیدی: داستان | داستان | نویسندگی | اخبار فرهنگی و هنری
دانلود فایل ها
توجه: ممکن است تمام لینک های دانلود به دستور مقام قضایی حذف شده باشد...
